Dermatoskopia jest nieinwazyjną procedurą medyczną, powszechnie stosowaną w dermatologii, która służy do oceny zmian zlokalizowanych w obrębie naskórka oraz górnych warstw skóry właściwej. Odgrywa niezwykle istotną rolę we wczesnej diagnostyce nowotworów złośliwych skóry. Nie stanowi żadnego zagrożenia dla pacjenta i może być wykonywana w każdym wieku, również u kobiet w ciąży. Badanie dermatoskopowe przeprowadza się przy pomocy aparatu o nazwie dermatoskop. Jest to specjalne urządzenie optyczne, umożliwiające oglądanie zmian skórnych pod 10-krotnym powiększeniem. Posiada również źródło światła, które oświetla oglądaną powierzchnię i pozwala na uzyskanie trójwymiarowego obrazu oraz uwidocznienia głębiej położone struktury analizowanej zmiany. Dermatoskopia jest badaniem w pełni nieinwazyjnym, niebolesnym oraz całkowicie bezpiecznym. Polega na przyłożeniu dermatoskopu do powierzchni skóry, po wcześniejszym naniesieniu olejka imersyjnego na okular aparatu. Obecność wspomnianej substancji poprawia przejrzystość skóry oraz redukuje rozpraszanie i odbijanie światła, które mogą powodować zakłócenia obrazu.
Głównym celem badania dermatoskopowego jest różnicowanie zmian łagodnych, złośliwych i podejrzanych. Lekarz ocenia oglądanie znamiona pod względem asymetrii, zabarwienia, odgraniczenia oraz obecności struktur niemożliwych do uchwycenia gołym okiem, do których należą miejsca o zatartej strukturze, atypowa siatka barwnikowa, nieregularne pasma, kropki oraz nieprawidłowe unaczynienie. Najgroźniejszą zmianą barwnikową, należącą do nowotworów o dużej złośliwości, jest czerniak (łac. melanoma). Dowiedziono, że opisywana procedura diagnostyczna zwiększa skuteczność wykrywania wczesnych postaci tego nowotworu, co znacznie zwiększa szanse na wyleczenie. Do innych zmian rozpoznawanych przy pomocy badania dermatoskopowego należą: rak podstawnokomórkowy skóry, czerniak młodzieńczy, naczyniak, brodawka łojotokowa, zmiany krwotoczne, znamię błękitne, czy znamiona barwnikowe dysplastyczne. Badanie dermatoskopowe powinno być przeprowadzone, w przypadku obecności zmiany skórnej, która szybko rośnie, łuszczy się lub zmienia zabarwienie, a także przy obecności zmiany, która ma nieregularne brzegi, swędzi bądź krwawi. Niepokój powinno również wzbudzić zaczerwienienie wokół znamienia, obrzęk, towarzyszące dolegliwości bólowe, a także nagłe pojawienie się nowej zmiany lub ewolucja starych znamion. Ponadto, wykonanie dermatoskopii jest wskazane u osób:
- z obecnością znamion dysplastycznych
- z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku czerniaka
- posiadających co najmniej 40 znamion na całym ciele
- o jasnej karnacji, niebieskich oczach, blond lub rudych włosach
- korzystających z solarium i lubiących się opalać
Kontrolna dermatoskopia, która ma na celu monitorowanie znamion barwnikowych, powinna być wykonywana raz w roku. Wyjątek stanowią pacjenci z zespołem zmian atypowych, z obecnością licznych zmian barwnikowych oraz występowaniem czerniaka w rodzinie, u których badanie należy przeprowadzać co 3 – 6 miesięcy.
Videodermatoskopia umożliwia archiwizację przechwyconych przez aparat obrazów, a także ich komputerową analizę. Dzięki temu ocena ewentualnego rozwoju zmian podczas badań kontrolnych jest znacznie prostsza. Co więcej, w porównaniu do zwykłego dermatoskopu, który zapewnia około dziesięciokrotne powiększenie obserwowanego obszaru skóry, videodermatoskop jest w stanie zapewnić najczęściej co najmniej pięćdziesięciokrotne powiększenie obrazu. Oglądanie znamion w tak znacznym powiększeniu, a także możliwość ich komputerowej oceny sprawia, że diagnostyka videodermatoskopowa cechuje się większą precyzyjnością we wstępnym rozpoznaniu czerniaka, w porównaniu do dermatoskopii i innych nieinwazyjnych badań.