ŁAGODNE NOWOTWORY PIERSI
1. Zmiany włóknisto-torbielowate
Najczęściej występują u kobiet przed menopauzą. Uważa się, że duży wpływ na ich powstawanie mają zmiany hormonalne zachodzące w czasie cyklu miesiączkowego. Jak sama nazwa wskazuje, są to głównie torbiele z towarzyszącym włóknieniem tkanki. Sama torbiel to rodzaj guza wypełnionego płynem.
Włóknisto-torbielowate zmiany w piersiach dzielimy na dwie zasadnicze grupy ze względu na możliwości wzrostu, czyli proliferacji:
- Zmiany nieproliferujące, czyli typowe torbiele z włóknieniem;
- Zmiany proliferujące, do których zaliczamy hiperplazję nabłonkową i gruczolistość stwardniającą.
Proliferacja to proces namnażania komórek organizmu. W kontekście schorzeń włóknisto-torbielowatych, określenie „proliferujące” oznacza zmiany, które charakteryzują się zwiększeniem liczby komórek budujących zmianę, co sprawia, że mogą mieć bardziej dynamiczny wzrost. Natomiast zmiany typu nieproliferującego przebiegają bez namnażania komórek, przez co rzadko zmieniają swoje wymiary.
Zmiany nieproliferujące, czyli torbiele, są najczęstszym rodzajem zmian typu włóknisto-torbielowatego jakie obserwujemy. Zazwyczaj są one wieloogniskowe i obustronne. Wypełnione są wodnistym płynem, który może wapnieć i odznaczać się na mammografii. Ich występowanie nie wiąże się z ryzykiem powstania raka.
Hiperplazja nabłonkowa należąca do zmian proliferujących, to zjawisko w którym występuje nadprodukcja komórek przewodów gruczołów piersiowych (fizjologicznie są tylko 2 warstwy komórek w tej strukturze). Nasilona i atypowa hiperplazja może przypominać raka nienaciekającego i co ważne, jej występowanie 5-krotnie zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu złośliwego.
Gruczolistość stwardniająca, również należąca do zmian proliferujących, występuje rzadziej niż torbiele czy hiperplazja, ale może przypominać raka, zarówno pod mikroskopem jak i palpacyjnie (mają twardą, ale elastyczną konsystencję). Jej występowanie może 2-krotnie zwiększyć ryzyko powstania raka piersi.
2. Choroby zapalne piersi
Procesy zapalne w piersi są rzadkie i co ważne, nie wiążą się one ze zwiększonym ryzykiem rozwoju raka. Najczęstszymi zmianami tego typu są: ostre zapalenie piersi, rozstrzenie przewodów mlecznych i martwica tkanki tłuszczowej.
Ostre zapalenie piersi, czyli mastitis, rozwija się zwykle jako skutek zakażenia gronkowcem złocistym przez przewody mlekowe, stąd najczęściej występuje ono u kobiet karmiących. Rozsztrzenie przewodów mlecznych to przewlekłe zapalenie niebakteryjne, które związane jest z zagęszczeniem wydzieliny gruczołu piersiowego; występuje zazwyczaj u kobiet między 40- 60 rokiem życia, które rodziły. Martwica tkanki tłuszczowej to zmiana wywołana przez uraz np. uderzenie. Może ona przypominać guza nowotworowego, ale z rakiem nie ma nic wspólnego.
3. Łagodne zmiany rozrostowe
Najczęściej spotykanymi zmianami łagodnymi piersi są gruczolakowłókniaki, guzy liściaste i brodawczaki wewnątrzprzewodowe. Choć są łagodne, to należy pamiętać, że są one nowotworami, więc nieobserwowane i nieusunięte mogą zmienić się w nowotwory złośliwe.
Gruczolakowłókniak jest najczęściej występującym nowotworem łagodnym piersi, którego szczyt zachorowania przypada między 20 a 30 rokiem życia. Objawia się jako pojedynczy, dobrze odgraniczony i ruchomy wobec otoczenia guzek. Uważa się, że za jego rozwój odpowiada wzrost wydzielania estrogenów, dlatego gruczolakowłókniaki mogą powiększać się pod koniec cyklu miesiączkowego czy w czasie ciąży, a zanikać po menopauzie.
Guz liściasty występuje rzadziej niż gruczolakowłókniak, jednak ma on większą tendencję do nabywania cech złośliwości (15% z guzów liściastych jest w pełni złośliwych). Co ciekawe, struktury tworzące zręb tego nowotworu tworzą charakterystyczne wyrośla w kształcie liści, skąd pochodzi nazwa tej zmiany.
Brodawczak wewnątrzprzewodowy jest najczęściej obserwowany u kobiet przed menopauzą. Zwykle jest niewielką, pojedynczą zmianą w obrębie przewodów mlecznych w gruczole, która objawia się wyciekiem z brodawki sutkowej czy zaciągnięciem brodawki.
Zmian łagodnych, które mogą występować w piersiach jest wiele, jednak należy pamiętać, że każdą zmianę w strukturze lub wyglądzie piersi należy zawsze zgłaszać lekarzowi i zbadać w celu określenia jej charakteru. Jeśli zmiana zostanie zdiagnozowana jako łagodna, nie należy zapominać o jej obserwacji poprzez regularne mammografie i badania lekarskie oraz comiesięczne samobadania piersi.
NOWOTWORY ZŁOŚLIWE PIERSI
Klasyfikacja histologiczna raka piersi
I. Raki nienaciekające: (stanowią około 15% wszystkich raków piersi)
– rak wewnątrzprzewodowy (carcinoma intraductale in situ – CDIS)
– rak wewnątrzzrazikowy (carcinoma lobulare in situ – CLIS)
II. Raki naciekające
– rak przewodowy naciekający (carcinoma ductale infiltrans)
– rak zrazikowy naciekający (carcinoma lobulare infiltrans)
– rak galaretowaty (carcinoma gelatinosum)
– rak rdzeniasty (carcinoma medullare)
– rak brodawkowaty (carcinoma papillare)
– rak cewkowaty (carcinoma tubulare)
– rak gruczołowo-torbielowaty (carcinoma adenoides cysticum)
– rak apokrynalny (carcinoma apocrinale)
– rak z metaplazją (carcinoma c. metaplasia)
Klasyfikacja TNM raka piersi (8. edycja UICC)
| T (tumor) – guz pierwotny nowotworu | |
| Tx | nie można ocenić guza pierwotnego |
| T0 | nie stwierdza się guza pierwotnego |
| Tis | rak przedinwazyjny (in situ) |
| Tis (DCIS) | rak przewodowy in situ |
| Tis (LCIS) | rak zrazikowy in situ |
| Tis (Paget) | choroba Pageta brodawki sutkowej nie związana z rakiem inwazyjnym lub/i z rakiem in-situ (DCIS lub/i LCIS) w głebiej leżącej tkance gruczołowej |
| T1 | guz nie większy niż 2 cm |
| T1mi | guz nie większy niż 0,1 cm (mikronaciekanie) |
| T1a | guz większy niż 0,1 cm ale nie większy niż 0,5 cm |
| T1b | guz większy niż 0,5 cm ale nie większy niż 1 cm |
| T1c | guz większy niż 1 cm ale nie większy niż 2 cm |
| T2 | guz większy niż 2 cm ale nie większy niż 5 cm |
| T3 | guz większy niż 5 cm |
| T4 | guz każdej wielkości naciekający ścianę klatki piersiowej i/lub skórę (owrzodzenie lub guzki satelitarne skóry) |
| T4a | naciekanie ściany klatki piersiowej (żebra, mięśnie międzyżebrowe, mięsień zębaty przedni) lecz nie mięśni piersiowych |
| T4b | owrzodzenie, guzki satelitarne lub obrzęk skóry (nie spełniające kryteriów raka zapalnego) |
| T4c | T4a i T4b jednocześnie |
| T4d | rak zapalny (carcinoma inflamatorium) |
| N (lymph nodes) – stan regionalnych węzłów chłonnych | |
| Nx | nie można ocenić okolicznych węzłów chłonnych |
| N0 | brak przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych |
| N1 | przerzuty w ruchomych węzłach chłonnych I–II piętra pachy po stronie guza |
| N2 | przerzuty w klinicznie nieruchomych lub tworzących pakiet węzłach chłonnych I–II piętra pachy po stronie guza lub stwierdzone klinicznie przerzuty w węzłach piersiowych wewnętrznych po tej samej stronie, przy braku klinicznie podejrzanych węzłów pachowych |
| N2a | przerzuty w klinicznie nieruchomych lub tworzących pakiety węzłach chłonnych I–II piętra pachy po stronie guza |
| N2b | stwierdzone klinicznie przerzuty w węzłach piersiowych wewnętrznych po stronie guza przy braku klinicznie podejrzanych węzłów pachowych |
| N3 | przerzuty w węzłach (węźle) podobojczykowych po stronie guza (III piętro pachy) z zajęciem lub bez zajęcia węzłów pięter I i II; stwierdzone klinicznie przerzuty w węzłach (węźle) piersiowych wewnętrznych po stronie guza przy jednoznacznie klinicznie zmienionych węzłach piętra I i II pachy; przerzuty w węzłach (węźle) nadobojczykowych po stronie guza z zajęciem lub bez zajęcia węzłów chłonnych pachy lub piersiowych wewnętrznych |
| N3a | przerzuty w węzłach podobojczykowych po stronie guza |
| N3b | przerzuty w węzłach piersiowych wewnętrznych i w węzłach pachowych |
| N3c | przerzuty w węzłach nadobojczykowych po stronie guza |
| pN (lymph nodes) – stan węzłów chłonnych – klasyfikacja patologiczna | ||
| pNx | nie ma możliwości oceny węzłów chłonnych | |
| pN0 | nie ma przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych | |
| pN0(i-) | Nie stwierdzono przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych w badaniu histologicznym czy morfologicznym na obecność ITC (isolated tumor cells) | |
| pN0(i+) | Nie stwierdzono przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych w badaniu histologicznym, stwierdzono komórki nowotworowe w badaniu morfologicznym ITC | |
| pN0(mol-) | Nie stwierdzono przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych w badaniu histologicznym czy molekularnym | |
| pN0(mol+) | Nie stwierdzono przerzutów do regionalnych węzłów chłonnych w badaniu histologicznym, wynik badania molekularnego pozytywny (obecność nowotworu) | |
| pN1 | Mikroprzerzuty lub przerzuty w 1 do 3 pachowych węzłach chłonnych i/lub przerzuty w węzłach chłonnych piersiowych wewnętrznych | |
| pN1mi | mikroprzerzuty (większe niż 0,2 mm i/lub > 200 komórek, ale żaden nie większy niż 2mm) | |
| pN1a | przerzuty w 1–3 pachowych węzłach chłonnych (w tym w co najmniej jeden większy niż 2 mm) | |
| pN1b | przerzuty w węzłach chłonnych piersiowych wewnętrznych | |
| pN1c | przerzuty w 1–3 pachowych węzłach chłonnych i węzłach chłonnych piersiowych wewnętrznych | |
| pN2 | przerzuty w 4–9 pachowych węzłach chłonnych lub przerzuty w węzłach chłonnych piersiowych wewnętrznych przy braku przerzutów w pachowych węzłach chłonnych | |
| pN2a | przerzuty w 4–9 pachowych węzłach chłonnych (w tym w co najmniej jeden > 2 mm) | |
| pN2b | przerzuty w węzłach chłonnych piersiowych wewnętrznych przy braku przerzutów w pachowych węzłach chłonnych | |
| pN3 | przerzuty w 10 lub więcej pachowych węzłach chłonnych lub przerzuty w podobojczykowych węzłach chłonnych lub pN3b lub przerzuty w nadobojczykowych węzłach chłonnych | |
| pN3a | przerzuty w 10 lub więcej pachowych węzłach chłonnych, w tym w co najmniej jeden > 2 mm lub przerzuty w podobojczykowych węzłach chłonnych (III piętro dołu pachowego) | |
| pN3b | Przerzuty wykryte klinicznie w węźle/węzłach chłonnych piersiowych wewnętrznych po stronie guza z obecnością przerzutów do węzła/węzłów chłonnych pachowych; lub przerzuty w więcej niż 3 węzłach chłonnych pachowych i w węzłach chłonnych piersiowych wewnętrznych (mikroprzerzuty lub makroprzerzuty) wykryte za pomocą biopsji węzła wartowniczego, bez klinicznych cech przerzutów | |
| pN3c | przerzuty w nadobojczykowych węzłach chłonnych |
| M (metastases) – przerzuty odległe | |
| M0 | nie stwierdza się obecności przerzutów odległych |
| cM0(i+) | Komórki raka wykryte mikroskopowo bądź technikami biologii molekularnej we krwi, innych tkankach lub pozaregionalnych węzłach chłonnych (depozyt ≤ 0,2 mm lub ≤ 200 komórek), przy braku innych objawów przerzutów |
| M1 | Obecne przerzuty odległe |
Stopnień zaawansowania (ang. staging) raka piersi (aktualizacja 01/2018)
| Stopień zaawansowania raka piersi określony na podstawie klasyfikacji TNM | |
| Stopień 0 | Tis N0 M0 |
| Stopień IA | T1 N0 M0 |
| Stopień IB | T0,T1 N1mi M0 |
| Stopień IIA | T0,T1 N1 M0 |
| T2 N0 M0 | |
| Stopień IIB | T2 N1 M0 |
| T3 N0 M0 | |
| Stopień IIIA | T0,T1,T2 N2 M0 |
| T3 N1,N2 M0 | |
| Stopień IIIB | T4 N0,N1,N2 M0 |
| Stopień IIIC | każdy T N3 M0 |
| Stopień IV | każdy T każdy N M1 |